تحلیل سازوکارهای مشارکت دانشگاه در عرصه ترویج کشاورزی

با توجه به اهمیت و ضرورت نظام دانش و اطلاعات کشاورزی در روند توسعه روستایی و کشاورزی، مشارکت و همکاری نهادهای تشکیل دهنده این نظام، یعنی موسسات پژوهشی، آموزشی و ترویجی مورد تاکید و توجه صاحبان امر و نیز موسسات دست اندرکار امر توسعه روستایی و کشاورزی، قرار دارد. در این زمینه، دانشگاه ها به واسطه دارا بودن نقش های چندگانه دراین نظام، دارای جایگاه خاصی می باشند. این موسسات، دارای سه کارکرد اصلی آموزش، پژوهش و خدمات برون رسانی می باشند. در این بین، کارکرد سوم آنها، یعنی خدمات مشتمل بر سه حیطه آموزش، پژوهش و نیز مشاوره به افراد یا سازمان های خارج از محیط دانشگاهی از جمله مخاطبان ترویج می باشد. متاسفانه، در کشور ما به این کارکرد توجه جدی و سامان مندی نشده است. به همین دلیل در این پژوهش، شناسایی و واکاوی سازوکارهایی مقتضی برای تقویت و توسعه این کارکرد با محوریت ارایه خدمات به مخاطبان روستایی و کشاورزان، مدنظر قرارگرفته است. درواقع هدف این پژوهش، شناسایی و تحلیل سازوکارهایی در راستای تقویت کارکرد خدمات برون رسانی دانشگاهی، جهت مشارکت این موسسات در عرصه فعالیت های ترویج کشاورزی می باشد. این پژوهش بر مبنای پیمایش پرسشنامه ای به انجام رسیده است. جامعه آماری آن، شامل دو گروه اعضای هیات علمی شاغل در موسسات آموزش عالی کشاورزی دولتی و نیز کارشناسان و مسوولان معاونت ترویج و نظام بهره برداری وزارت جهاد کشاورزی بوده است. شیوه نمونه گیری به تفکیک هرگروه به صورت چند مرحله ای و از شیوه نمونه گیری طبقه ای تصادفی استفاده شده است. حجم نمونه براساس واریانس اولیه و فرمول کوکران 130 نفر عضو هیات علمی کشاورزی و 145 نفرکارشناس و مسوول معاونت ترویج و نظام بهره برداری، برآورد گردید. پس از تکمیل پرسشنامه ها و گردآوری داده ها از نرم افزار spss 11.5 برای تحلیل داده ها بر اساس تکنیک تحلیل عاملی نوع اکتشافی بهره گرفته شد. نتایج مربوط به تحلیل عاملی سازوکارهای مشارکت دانشگاه در ترویج کشاورزی به استخراج پنج عامل زیربنایی منجر شده است. عامل اول تحت عنوان سیاست های حمایتی، عامل دوم با نام خدمات آموزشی ترویجی، عامل سوم تحت عنوان خدمات پژوهشی، عامل چهارم تحت عنوان خدمات مشاوره ای و فنی و عامل پنجم با عنوان توسعه نهادی به ترتیب95/16، 87/13، 76/13، 65/10، 75/9 و38/9 از مجموعه واریانس (39/72 درصد) را تبیین نموده اند. بر پایه یافته های حاصل از این پژوهش، پیشنهادهایی برای تقویت مشارکت دانشگاه در عرصه ترویج کشاورزی از طریق کاربست سازوکارهای مناسب با علم به استلزامات مربوطه ارایه شده است.